Start Verkennersroute - Ontdek Renswoude

Ontstaan van Renswoude
Johan van Reede, is de stichter van het dorp Renswoude. In 1623 kocht Johan van Reede “die goede tot Rijnswoude”. De nederzetting bestond uit een kasteelruïne, een aantal boerderijen, een molen en een molenhuis. Een Utrechtse edelman werd eigenaar van een ridderhofstad, om op die manier stemgerechtigd te zijn.  

De naam Renswoude 
De naam Renswoude (Rhenens woud) komt al in de middeleeuwen voor. In 1633 krijgt de heerlijkheid schepenrecht. Schepenrecht gaf een vorm van volksvertegenwoordiging.

In 1637 werd gebied rond de Emminkhuizerberg aangekocht. Daarmee kwam een verbetering van de infrastructuur tot stand. En zo konden stenen aangevoerd worden, via het kanalenstelsel rondom Veenendaal (Veenendaal was bekend van de turfwinning). Deze stenen waren van belang voor de bouw van een kerk en kasteel.

Johan van Reede en Jacob van Campen
Oranjegezinde Johan van Reede (1593-1682) was goed bevriend met de zeer bekende schilder - en stedenbouwkundige Jacob van Campen (1596-1657). Hij is de architect van beroemde gebouwen, zoals het Paleis op de Dam, het Mauritshuis en Paleis Noordeinde in Den Haag.

Koepelkerk 
Johan van Reede riep de hulp in van Jacob van Campen voor de bouw van een kerk. Deze bijzondere koepelkerk, op afstand zichtbaar, is ontworpen door Jacob van Campen. In 1639 werd de eerste steen gelegd door Hendrik van Reede, zoon van Johan, die de kerk in 1641 in gebruik nam.

Voor meer informatie over de koepelkerk, zie paaltje 35.

Kasteel
Lang geleden werd het kasteel beschermd door een wal (Borgwal), later ook omschreven als Stifthorst (beide basisscholen in Renswoude zijn hier naar vernoemd). Het slot, dat in een bouwvallige staat verkeerde werd in opdracht van Johan van Reede afgebroken en in 1654 in geheel nieuwe stijl herbouwd. Of er van het oude kasteel gebruik werd gemaakt is niet zeker, maar wel voor de hand liggend door latere vondsten onder het fundament van het kasteel.

Voor meer informatie over het kasteel, zie paaltje 39

Dorp
Na voltooiing van een pastorie in 1651 stonden er twee woonhuizen in de omgeving van kerk en kasteelruïne: het molenaarshuis (naast de oude standerdmolen) en de nieuwe pastorie. Een getrokken lijn tussen deze huizen, werd de kaarsrechte dorpsweg, waarlangs Johan van Reede zijn nederzetting ontwierp: deze Renswoudsesteeg is de huidige Dorpsstraat door Renswoude.

Omgeving
Renswoude was een nederzetting in een uithoek van het Sticht (provincie Utrecht) waar een moerassig gebied te vinden was. Voor verdere ontwikkeling van dorp en omgeving werd ook weer gebruik gemaakt van ontwerpen van de befaamde Jacob van Campen. Men had te maken met de Utrechtse Heuvelrug, maar ook met de Grebbelinie en met de, in 1653 aangelegde, Slaperdijk om wateroverlast te voorkomen

Hoe is deze Verkennersroute Renswoude ontstaan?
In 2013 hadden leerlingen van basisscholen De Borgwal en De Stifthorst middels een prijsvraag gezorgd voor een geverfde stoeptegel, te leggen bij 20 bezienswaardigheden in Renswoude. Deze oude stoeptegels zijn nog steeds te vinden tussen de straattegels, als je tijdens deze route soms even naar beneden kijkt. De Promotiecommissie Renswoude heeft deze stoeptegelroute in 2022 vernieuwd en uitgebreid tot 40 eikenhoutenpaaltjes met wetenswaardigheden over de geschiedenis van Renswoude. 

Promotiecommissie Renswoude (PCR) 
PCR is een werkgroep die nauw samenwerkt met gemeente Renswoude en de Ondernemersvereniging Renswoude. Deze vrijwilligers dragen Renswoude een warm hart toe en zijn inzetbaar voor diverse activiteiten. Via Facebook en Instagram wordt er actuele informatie gedeeld over Renswoude. 

Bron: Dorpsstraat ons dorp, E.Wolleswinkel, 2009